Alaska’da Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’le görüşen ABD Başkanı Donald Trump, dün de Beyaz Saray’da Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski ile Avrupalı liderleri ağırladı. Trump, zirvede liderleri Alaska kararlarına ikna etmeye çalıştı.
Toplantı öncesinde Zelenski ile işgal edilmiş Ukrayna topraklarının gösterildiği harita önünde görüntü veren Trump, toprak takasının masada olduğunu vurguladı. Paylaşılan haritada Ukrayna’nın doğuda Luhansk bölgesinden güneydeki Kırım’a kadar işgal altındaki topraklarının kırmızıya boyanması bu bölgelerin Rusya’ya bırakılacağı yorumlarına sebep oldu. Trump hedefinin ateşkes değil “doğrudan bir barış anlaşması” olduğunu belirterek Putin ve Zelenski ile 3’lü zirve önerdi. Almanya ve Fransa ise önceliğin ateşkes olmasını istedi.
Ortak toplantıda konuşan ABD Başkanı Trump, bugüne kadar altı savaşı durdurduğunu iddia ederek, “Ateşkesin gerekli olduğunu düşünmüyorum. Bu yıl yaptığım altı anlaşmaya bakarsanız, hepsi savaş halindeydi. Ateşkes yapmadım. Taraflar savaşırken biz barış anlaşması üzerinde çalışabileceğimiz bir anlaşma yapabiliriz” yorumunu yaptı. Ateşkes anlaşmalarının çok kolay çöktüğünü, halbuki onun yerinde savaş devam etse bile bir barış anlaşması üzerine çalışmanın daha doğru olduğunu savunan Trump, Rusya ile Ukrayna arasında bir barış anlaşmasına ulaşacaklarına inandığını vurguladı. Trump, barış için ABD-Rusya-Ukrayna liderleri arasındaki üçlü zirveyi işaret etti.
Ukrayna lideri Zelenski ise, “ABD’nin bu kadar güçlü bir sinyal vermesi ve güvenlik garantilerine hazır olması çok önemli” ifadelerini kullandı. Zelenski, barış anlaşmasının sağlanması için güvenlik garantileri olarak Trump’tan “silah, insan kaynağı, eğitim ve istihbarat konusunda her şeyi istediklerini” dile getirdi.
Zirvede özellikle Avrupa’nın iki devi “barış için önce ateşkes” vurgusu yaptı. Almanya Başbakanı Friedrich Merz, “Bir sonraki toplantının (Rusya-Ukrayna arasında) ateşkes olmadan gerçekleşeceğini hayal edemiyorum. Öyleyse bunun üzerinde çalışalım” dedi. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ise şunları kaydetti: “Üçlü toplantı düzenlemek için ateşkesi istemeniz veya en azından (Ukrayna’da) ölümlerin durması bir zorunluluktur. Güvenilir bir Ukrayna ordusu şart. NATO’nun da burada destek vermesi gerek. Avrupalıların bu konuda üzerlerine düşeni yapacağını göstermesi gerek. Dürüst ve kalıcı bir barış için atılması gereken adımlar belli.”
Toplantıda konuşan AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, “Güvenlik garantileri üzerinde çalıştığımızı duymak çok güzel. (NATO’nun) beşinci maddesi gibi güvenlik garantileri çok önemli” derken, NATO Genel Sekreteri Rutte ise “(ABD Başkanı Trump’a) Güvenlik garantilerine katılmaya hazır olduğunuzu söylediniz. Bu büyük bir adım, gerçekten dönüm noktası. Her şeyi değiştirir” ifadelerini kullandı.
Toplantıya, Avrupa Birliği (AB) Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, İngiltere Başbakanı Keir Starmer, Almanya Başbakanı Friedrich Merz, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, İtalya Başbakanı Giorgia Meloni, Finlandiya Cumhurbaşkanı Alexander Stubb ve NATO Genel Sekreteri Mark Rutte, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski katıldı. ABD Başkanı, toplantıyı yarıda keserek Rusya lideri Putin’i telefonla aradı.
ABD Başkanı Trump, zirve öncesinde de çarpıcı açıklamalarda bulundu. Trump, bu kadar çok sayıda Avrupalı lideri ağırlamaktan dolayı gurur duyduğunu ve barışa giden süreçle ilgili önemli görüşmeler yapacaklarını vurguladığı açıklamasında, Zelenski’ye, “İsterse Rusya ile savaşı anında sona erdirebilir ya da savaşmaya devam edebilir” şeklinde gönderme yaptı ve eski Başkan Barack Obama’nın Kırım’ı tek kurşun atılmadan (Rusya’ya) verdiğini ve buranın artık geri alınamayacağını hatırlattı. Trump ayrıca, Ukrayna’nın NATO’ya girmesinin de artık masada olmadığını söyledi.
Ukrayna lideri Zelenski, zirve öncesi X platformundan yaptığı açıklamada herkesin savaşın hızlı ve güvenilir bir şekilde sona erdirmek için güçlü bir istek duyduklarını dile getirerek “Barış kalıcı olmalı. Yıllar önce Ukrayna’nın, Kırım’dan ve doğumuzun bir parçası, Donbas bölgesinin bir kısmından vazgeçmek zorunda kaldığı ve (Rusya Devlet Başkanı Vladimir) Putin’in bunu yeni saldırısı için sıçrama tahtası olarak kullandığı zamanki gibi olmamalı” diye konuştu.
Ukrayna’ya 1994’te verilen güvenlik garantilerinin işe yaramadığını anımsatan Zelenski, “Elbette o dönemde Kırım’dan vazgeçilmemeliydi, tıpkı 2022’den sonra Ukraynalıların Kiev, Odessa ya da Harkiv’den vazgeçmediği gibi” değerlendirmesini yaptı. Zelenski, Ukraynalıların toprakları ve bağımsızlıkları için mücadele ettiğine dikkat çekerek “Halkımız, Başkan Trump’a, Amerika’daki herkese, tüm partner ve müttefiklerimize destekleri ve paha biçilmez yardımları için her zaman minnettar olacak” ifadelerini kullandı. Rusya’nın başlattığı savaşı “sona erdirmesi” gerektiğinin bir kez daha altını çizen Zelenski, “Umarım Amerika ve Avrupalı dostlarımızla ortak gücümüz, Rusya’yı gerçek bir barışa zorlar” dedi.
